De Lourdeskerk in Maastricht beweegt mee met de tijd

De Lourdeskerk in de Maastrichtse wijk Wittevrouwenveld is niet meer uitsluitend een plek voor gebed, geloof en bezinning, maar vormt ook een waardevolle ontmoetingsplek voor de buurt. De kerk werd steeds meer een plaats waar kerkgangers na afloop van de mis blijven hangen om, onder het genot van een kop koffie en een stukje vlaai, na te praten. Ook zag pastoor Mattie Jeukens dat er onder zijn kerkgangers steeds meer behoefte was om van een toilet gebruik te kunnen maken, ook tijdens de mis. De Nieuwe Context ontwierp, in opdracht van de pastoor, een meubel waarin een keuken, toilet en opslagruimte samen zijn gebracht. Niet weggestopt in een hoek van het gebouw, maar middenin de kerk. Een opvallende verschijning.

De kerk, gebouwd in 1938, geldt als een rijksmonument. Het gebouw is uitgesproken in zijn soberheid en zowel het interieur als de buitenkant kennen nauwelijks opsmuk. Het is volgens Jeukens van wezenlijk belang dat de oorspronkelijke architectuur onaangetast bleef.

“We vroegen ons af hoe De Nieuwe Context al onze wensen erin zou verwerken, maar toen we het ontwerp zagen waren we er stil van. We vonden het heel bijzonder.”

Het resultaat van het ontwerpproces dat Jeukens met De Nieuwe Context inging is een meubel die de lengte volgt van de zijbeuk van de kerk. De diepblauwe kolos is een opvallende verschijning in de ruimte. Niettemin heeft het voor Jeukens een vanzelfsprekendheid die niet contrasteert met het oorspronkelijke kerkgebouw. “Het is heel anders, maar vloekt op geen enkele manier met de bestaande architectuur,” vertelt hij. Sprekende elementen uit het oorspronkelijke gebouw komen terug in het ontwerp van de ruimte. Het meubel heeft bijvoorbeeld dezelfde balkenstructuur als het plafond van de kerk. Het stemmige, diepdonkere van de buitenzijde heeft ook een betekenis. De kleur blauw speelt namelijk een belangrijke rol in de christelijke liturgie. Maria wordt vaak afgebeeld in blauwe gewaden. “We hebben het donkerste blauw gebruikt dat we konden vinden,” vertelt de pastoor.

Bovendien, zo zag Jeukens, veranderden de noden van kerkgangers. “Oudere mensen en kinderen moeten nu eenmaal soms naar het toilet, ook tijdens de mis.” Voorheen gebruikten bezoekers vaak het toilet in de sacristie. “Maar dat is de ruimte waarin de priester zich voorbereidt op de mis. Bovendien was het keukentje daar een bouwval.” Het zijn niet alleen de oudere kerkgangers die behoefte hebben aan faciliteiten, vertelt hij. Tijdens de eerste communie liepen vaders en moeders voortdurend naar de sacristie om met hun kroost naar het toilet te gaan. “Dat kan nu zonder dat het de mis verstoort.” Bijkomende praktische uitdaging was de kwestie van geluid. “Je moet natuurlijk niet tijdens de mis het geluid horen van een toilet dat doorspoelt,” vertelt Jeukens. “Goede isolatie was dus van groot belang.”

“Sprekende elementen uit het oorspronkelijke gebouw komen terug in het ontwerp van de ruimte.”

Wanneer de gebruikers veranderen, moet het gebouw meebewegen. De kerk, van de hand van architect Frits Peutz, blijft vanzelfsprekend een Godshuis, maar heeft er in de loop van de jaren functies bij gekregen. “Mensen veranderen, ze hebben meer behoefte aan comfort,” vertelt Jeukens. “Het gebouw laat zich op allerlei manieren gebruiken, zo lang je maar niet aan het kerk-zijn komt. Dan haal je de bezieling eruit.” Aan de voorkant van de ruimte is een luik dat naar boven openschuift. Het onthult een keukentje, met aanrecht, koffieapparaat en andere faciliteiten. Op die plek kunnen kerkgangers na de mis een kopje koffie drinken en kletsen. “Het riep de vraag op of de kerk wel de geschikte plek is voor koffie en vlaai,” vertelt hij. “Vroeger gingen ze vaak na afloop naar het café, maar nu is dit voor veel mensen de enige plek waar ze elkaar ontmoeten. Dat willen we ook faciliteren.”

Interview en tekst: Jules Roosenboom
Fotografie: Blickfänger
Portretfotografie pastoor Mattie Jeukens: Carole Meijers